Bugün, Toplum ve Müzik-1 (22 Mart 2008)

"BUGÜN, TOPLUM VE MÜZİK"

Bugünün Toplumuna Sağlıklı Müzik

Müzikbilimciler Sosyalbilimcileri Ağırlayacak!

Bugün , Toplum Ve Müzik Tartışma Zinciri - 1

Tartışma

Cihat Aşkın (Sanatçı), Ali Ergur (Toplum Bilimci), Ferruh Gençer (Yayıncı), Ersin Antep (Müzik Bilimci), Hakan Ergül (İletişim Bilimci)
 

Düzenleyen ve Yöneten: Ersin Antep
 

"Schumann" Dinleti
Halis Gürkan Kırankaya (Klarnet), Can Okan (Piyano)

Tarih : 22.03.2008 Saat : 15:30
Ücretsizdir

Bir ülkenin iyi yönetilip yönetilmediğine mi bakıyorsunuz? Müziğe bakın! Konfüçyüs

TARTIŞMA VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

ERSİN ANTEP

TARTIŞMA ÖNERİSİ

Konu ve Problem…

Müzik alanında insanlar kalitesiz birçok yapımla karşılaşmaktadır. Bu tür durumda Devlet müdahalesi; sansür anlamına gelecektir. Eleştiri mekanizmasının gelişmesi çözüm olabilecektir. Ancak; bu durumda da eleştiriye yazılı ve görsel yayınların yer ayırması gerekmektedir. Bu türde yayıncılar; hedef kitleye hitap edebilecek, sıkmayacak, uzun soluklu ve ilgi çekecek içerik sahibi olmadığı takdirde projeleri uygulamak istememektedir.

Çözüm Yerine…

Yayıncılar ile bir araya gelinebilecek toplantılar ya da yayıncıların davet edileceği bilimsel etkinlikler düzenlenmelidir. Yetkili kişilere bu vesilelerle konunun vahameti anlatılmalıdır.

CİHAT AŞKIN

TARTIŞMA ÖNERİSİ

Konu ve Problem…

Görsel ve işitsel basının müzik üzerindeki egemenliği son 20 yılda tarihte hiç görülmeyecek bir şekilde artmıştır. Üretici toplumdan, tüketici topluma geçiş sürecinde başrolü oynayan medya, sunduğu müzik örnekleri ile toplumun kültürel değerlerini değiştirmek suretiyle büyük bir yozlaşmanın önünü açmıştır.

Çözüm Yerine…

Görsel ve işitsel basının bu konudaki sorumlulukları tartışılmalı ve çözüm önerileri sunulmalıdır.

HAKAN ERGÜL

TARTIŞMA ÖNERİSİ

Konu ve Problem…

Bugünün kentli insanının yaşamında müziğin yerini tartışabilmek için, bireyi yalnızca müzik dinleyicisi/tüketicisi olarak anlamanın ötesine geçmek gerekiyor. Kentli birey, alış-veriş merkezlerinde, spor salonlarında, cep telefonlarında, otomobillerde, metrolarda, minibüslerde, caddelerde ve diğer sosyalleşme mekânlarında müziğin pek çok türünü yalnızca dinlemekle kalmıyor, müziğe "maruz" da kalıyor. Taşınabilir müzik formatları (örn. MP3) okul, iş yeri, sokak gibi kamusal mekânlarda kolayca kaçılabilecek bir özel alan kurgusu öneriyor. İnternet üzerinden ulaşılan ücretsiz müzik paylaşım siteleri birer sosyalleşme mekânı olarak işlev görüyor. İçeriğinde müziğe yer verilmeyen bir medya/televizyon türünden söz etmek giderek daha da güçleşiyor. Bütün bu ortamlarda hızla yaygınlaşan ve yeni işlevler üstlenen müziğin ortak bir noktası var: Müzik, hemen her zaman bir kitle iletişim aracıyla dolayımlanıyor, dinleyene ya da maruz kalana bu yolla ulaşıyor. Dolayısıyla giderek özgün üretim mekânlarından uzaklaşan müzik, kendisini ileten aracın ideolojisine bağımlı hale geliyor. Bu durum kaçınılmaz olarak müziği yapısal bir dönüşüme uğratıyor. Örneğin "televizyonda müzik" denildiğinde, artık müzik'ten çok, melodi ve görüntünün poliritmik bir kurgu içinde yeniden üretildiği melez bir medya gösterisinden (spectacle) söz ediyoruz, demektir. Bütün bu gelişmeler kitle iletişim ideolojisinin müziğe müdahalesini sorgulamaksızın, müziğin bugünü'nü anlayabilmeyi de olanaksız hale getiriyor.

Çözüm Yerine…

Bugün "müzik-dinleyici" ilişkisinde sorunlu görülen noktaları tartışabilmek ve çözüm üretebilmek, iyi-kötü, nitelikli-niteliksiz ayrımlarının ötesinde, "içerden bir bakış" geliştirebilmeyi gerekli kılıyor. Böylesi bir sorgulama da ancak, "iletişim endüstrisini, müziğin tüketildiği mekânı ve modern müzik tüketicisini" bir arada düşünen disiplinlerarası bir bakışla mümkün gözüküyor.

ALİ ERGUR

TARTIŞMA ÖNERİSİ

Konu ve Problem…

Sanayi-sonrası toplum, enformasyon-yoğun bir toplumsal etkileşim düzenin yaygınlaşması ve kurumsallaşması sonucunu doğurmaktadır. Bu bağlamda, günümüzün dünyası genel bir akışkanlık haline tekabül etmektedir. Müzik, böyle akışkan bir toplumsal ortamda iki önemli işlev değişmesine mâruz kalmaktadır: (1) Müzik, hiç olmadığı kadar nesneleşmekte ve değişim değeriyle ifade edilen bir konuma doğru evrilmektedir; (2) kendi dilinin özgün ifadelerinin dışında, müzik, akış halinin bir boşluk doldurucusu ve/veya katalizörü haline dönüşmektedir. Müzik, bir anlamda hayatın fonu gibi tasavvur edilmekte, belirsizlik, risk, yönsüzleşme ve parçalılıkla dolu bir dünyada ritmikliğin kurucu temel unsurlardan birisi olmaktadır. Bu dönüşümde, kişisel kullanıma açılmış iletişim teknolojisi ürünlerin yaygınlığının da önemli ölçüde payı vardır. Sonuç olarak, müzik, anlamsal bir kayba uğramakta, salt işlev ve metâ değeri ön plana çıkmaktadır.

Çözüm Yerine…

Müziğin alımlanması, deneyimlenmesi ve ondan anlamlar türetilmesi, eğitimle gelişebilir. Genel anlamda eğitim, özelde müzik eğitimi ne denli düşük düzeyli olursa, analitik ve çoğul düşünceye de o denli uzak düşülür. İyi bir eğitim süreci, müziğin anlamının da yaratıcı ve sorgulayıcı yönde dönüştürülmesi anlamına gelir.

FERRUH GENÇER

TARTIŞMA ÖNERİSİ

Konu ve Problem…

Konserler izleyici bulmakta sıkıntı çekiyor. CD satışları düşüyor. Nitelikli müzik dergilerini yaşatmak çok güç! Öte yandan, müzik her an hayatımızın içinde. İstesek de istemesek de, sürekli müzik yayınıyla karşı karşıyayız. Acaba müzikle ilişki kurma biçimimiz mi değişiyor?

Çözüm Yerine…

Örgün eğitimde müziğe ayrılan zaman zaten çok az. Bu sürenin müziğin teknik/kuramsal bilgileri yerine müzik zevkinin geliştirilmesine, değişik müzik örneklerinin dinletilmesine ayrılması

TARTIŞMA RAPORLARI

(Yakın zamanda yazı haline getirilecektir.)

RAPOR-1

Ersin Antep

Niye ihtiyaç duyuldu böyle bir tartışma konusuna değindi.

Değişim

Bugünü yakalamanın zorluğu

Neler yapılabilir?

Disiplinlerarası konuşup prensip kazanmaya çalışıp çözüm bulunmaya çalışılarak.

Hakan Ergül:

Kentli insan ve Müzik

Müziği sadece bu formasyonda gelen değil; ondan etkilenen herkesin tartışması çok önemli.

Bugün elimizde ne var?

İletişim alanından bir yaklaşımla sundu, tarihsel "kayıt" gelişimi(CD nin ortaya çıkışı, çok ileri zamanda bulunacaktır derken 10 seneye kalmadan bulunması ve kullanıma geçmesi, yaygınlaşması)

TV – Müzik

Klipler

MP3

Yaygın ve taşınabilir müzik

Taşınabildiği için maruz kaldığımız müzik

TV kanallarında müzik nasıl bir dönüşüm içinde

İnfoterment (bilgi ve eğlence)

Haberlerde müziğin araçlaşması

àErsin Antep: Müziğin bireyselleşmesine değindi

Müziğe maruz kalmak ifadesinin altını çizdi.

Toplumsallaşma mekânlarında teknolojinin gelişmesi ile video kliplerde sanki peşimizden gelecek gibi. Japonya örneği.

Kulaklığımızı takarak kaçamayabiliriz maruz kalınan müzikten.

Ali Ergur:

Maruz kalınan müzikten pek de kaçınılmak istendiğini sanmadığını söyledi.

Müzik artık hayatın fonu.

İyi bir müzik bilinci ve eğitimi olmadığı için müzik ne yazık ki boşluk dolduruyor.

Ortalama kitle insanı için pek de şikâyet edilen bir şey değil bugünün müziği.

Ersin Antep:

Müzik bilinci à aile

Müzik eğitim à devlet, okullar…

Peki, bu bilinci ve eğitimdeki kaliteyi nasıl arttırabiliriz?

Ali Ergur: FİKRİNİ belirtmek istedi.

Müzik bilinci bir tür akıl yürütmedir.

Müzik ne? Ne işe yarıyabilir?

İyi müzik kötü müzik üzerine akıl yürütmedir.

Bu da genel eğitim ve politika ile bağlantılıdır.

Ortalama eğitim kalitelendirilmeli.

Ersin Antep:

Bugünün eğitimi Müzik eğitimini hesaba katmadan bir kişi kendince ne yapabilir?

Ali Ergur:

Dayatılmış kalıplardan sorgulayarak uzak durmakla… (en çok satanlar, en çok dinlenenlerden…)

(Raportöre göre çok soyut kaldı. Öyle bir kişi dayatılan kalıpları nasıl ayırt edebilir diğerlerinden. En çok satanlar ve/veya dinlenenlerin hepsi gerçekten dayatılanlar mıdır? İçlerinde iyileri, nitelikli olanları yok mudur?)

Ersin Antep:

Ölçek koymak, çıtayı yükselterek  ölçek koyarak sorgulamayı arttırmak mümkün müdür?

Ali Ergur:

Evet. Sanatsal etkinlik de budur.

Kurumsallaşmış ve yetkin eğitim kurumlarını da oluşturmadığımız için dünyayı algılama şeklimiz içselleşti ne yazık ki.

Eğitim temel etkendir.

Kısır döngünün kırılması eğitim ile olur.

Ersin Antep:

Konservatuarlardaki eğitim.

CAKA örneği ( eğitim verilince oluyor.)

Bunu nasıl sağladınız?

Cihat Aşkın:

Cumartesi öğleden sonra güzel havada buradayız. Katılan herkese teşekkür.

Müzik buradakiler için amaç

Müzik amaç mı araç mı, bunu tartışmak gerek.

Maruz kalınan müzik

Belki de müziğin bir gereği.

Amaç mı araç mı olduğunu çözümlemek için cevabı tarihte aramak gerekir.

Müziği sanat aracı olarak kullanmışlardır.

Osmanlı tarihinde padişah orduyu imana getirmek, motivasyon arttırmak  için kullanmışlardır.

Tarihten bugüne müziğin araç olarak kullanımını aktardı.

Bugün TV den özgürleşme adına farklı seçeneklerle karşılaşıyoruz. Elitist olmak adına popülerliği popüler olanı unutamayız. Medyadaki kirlilik yüzünden okuldaki eğitim de yeterli olmayabilir. Seçme özgürlüğünü sağlamak gerek.

Popüler yarışma programları beyaz zehir olarak her akşam beynimize enjekte ediliyor.

Sanatçılar önayak olmalı danışmanlık yapmalı. İnsanlarımızın güzelle çirkini ayırt edebilmeleri için sanatçılara çok iş düşüyor. Öyle devlet sanatçılığı ile değil. Bizi eğitimsizlik ve tek görüşlülük bu hale getiriyor. Sanatçılar tepkisiz, oysa öncü olmalılar, ülke gerçeklerine el koymalılar. Çok geç olmadan sanatçılar kendi mesleklerini en iyi şekilde gerçekleştirmeli, eğitim sorularını gündeme getirmeli.

Sanatçı ile eğlendirici arasındaki farkı iyi kavramalı ve ortaya koymalı.

Eğlendiricilerin sanatçı olarak kavranmasının  sorumlusu sanatçılar.

Ersin Antep:

Müzik araç mı amaç mı bunu sunan eğlendirici mi sanatçı mı olmalı

Ali Ergur:

Toplumsal sorumluluktur bu.

Devlet sanatçılığı

Halkın sanatçılığı arasındaki niteliksel ve işlevsel farkı kavramak gerekir.

Kültür dünyamız yalnızca popüler olanla çevrilirse ve ileri gitmez ise bu çok tehlikeli.

Çünkü kimlik oluşumu üzerinde etkilidir kültür dünyamız.

Ersin Antep:

Müzik iletişim aracı.

Ali Ergur:

Araç ve amaç, bunların ayrıştırılabileceğine inanmıyorum.

Ferruh Gençer:

Enstrümanın çağrıştırdıklarının zamanla değişimi: "Ney"

Popüler Müzikle, ticari müzikle sanat değeri taşıyan müziği ayırt etmek gerek.

Para kazanmak için TV deki nitelikli insanların niteliksiz işlerinden bahsetmek gerekir.

Rahatımızı kaçırmamız gerekiyor.

Dinleyici bulmak zor.

Köy enstitüleri, halk evleri, bestecilerimizin yazdığı ders kitapları varken hep havanda su dökmeye yatkınız.

Okullarda müzik derslerinin süresi zaten az, derslerde değişik müzik örnekleri dinletilsin.

Hakan Ergül:

Müzik tüketicisi için müzik ne anlama geliyor tespit edilmeli.

Anlam haritası/ tüketim haritası oluşturulmasına ihtiyaç var. Çözüm sunmak için kitleyi tanımak gerekir.

Ersin Antep:

Bilinçli Müzik yazıları yok. Pek çok gazetede kültür-Sanat sayfası yok. Cumhuriyet dışında Radikal, Milliyet, Dünya, Zaman, Referans ve Bugün gibi gazetelerde kısıtlı yer var. Hürriyet'te ise tek köşe yazarı var. Neden yer ayırılmıyor? Çünkü editör buna ihtiyaç olup olmadığını bilmiyor.

Okuyucu da talep etmeli ya da tepki vermeli.

(Ama zaten farkında DEĞİL Kİ OKUYUCU. Farkında olanlar tepki vermeli belki de. Farkında olanlarda o bilinç zaten var.)

Müzik yazarı öncü olmalı.

Hakan Ergül:

Profil çıkarma çalışmaları yapılmalı.

Bunu Halkla ilişkiler ve Reklamcılar yapıyor ama antropolojik, etnografik çalışmalara, niteliksel çalışmalara ihtiyaç var.

Ali Ergur:

Taze bir örnek vermek istiyorum.

Eskişehir'de senfoni orkestrası konserinde öğrenciler vardı.

Evet ses çıkardılar, rahatsızlık duydum ama çıkışta yakalarında gördüğüm kart umut vericiydi, teşvik edici. ( Eğer zorlama ise umut verici olduğu tartışılır.) "Kültürel Etkinlik Yoklama Sistemi Kartı"

İzleyici:

İlkokul çocuklarına hangi müzikleri dinleterek başlatmalı?

Ferruh Gençer:

Yerine mekânına göre değişir. Ama nitelikli olmalı dinletilen müzik.

Cihat Aşkın:

Tüketim Müziği / Üretim Müziği ni ayırt etmeli. Mesela Ferruh Bey üretici müzik yapıyor. Pan Yayıncılıkla bunu sağlıyor.

Ali Ergur:

Kolay algılanabilenlerden zor algılanabilere kadar her şeyi içinde barındıran bir paletle sunmalı.

RAPOR-2

Hakan ERGÜL:

Müzik ve dinleyici ilişkisinde sorunlu görülen noktaların tespiti ve çözüm önerileri;

1. İletişim araçlarının son derece hızlı bir şekilde gelişme gösterdiğini(özellikle son yıllarda) hayatın her alanında farlık müzik türlerine "maruz" kalındığının üzerinde durdu.
   • Televizyon ve müzik ilişkisinin öneminden bahsederek müziklerin artık her türlü TV programlarında özellikle eğlence programlarında kullanıldığını belirtti. Magazinleşme kültürünün müziği yozlaştırdığından bahsetti.

Ersin ANTEP:

Matrix filmini örnek göstererek görüntü-müzik ilişkisi çerçevesinde müziğin türünün, anlatım üzerindeki büyük etkisi olduğunun altını çizdi. Ayrıca müziğin bireyselleştiğinin üzerinde durdu.

Hakan ERGÜL:

Japonya örneğini vererek, orada video - kliplerle hayatın her anında karşılaşıldığını belirterek, Japonya'da TV kültürünün çok abartılı bir duruma geldiğini belirtti.

Ali ERGUR:

İnsanların "maruz kalınan müziklerden" kaçmayı düşünmediklerini, insanların şikayet etmediklerini söyledi. Müzik sadece bir meta halinde, sanattan daha çok boşluk doldurulan bir oluşuma dönüşmüştür.

Ersin ANTEP:

Ali ERGUR'a soru:"Müzikbilimciler müziğe nasıl bir ölçü koyabilirler, nitelikli-niteliksiz diye sınıflamak mümkün mü?"

Ali ERGUR:

Temel meselenin müzik eğitiminden geçtiğini, insanlara ancak bu yolla belli bir müzik kültürü oluşturulabileceğini söyledi.

Ersin ANTEP:

Müzik eğitimin Türkiye'deki durumunun vahim olduğunu belirterek, en başta müzik öğretmeninin yetersizliğinden dem vurdu.

Ali ERGUR:

Dayatılarak dinletilen, çok satanlar rafında bulunan müziklerin "kaliteli müzik" olarak algılanmaması gerektiğini, mutlaka sorgulanması gerektiğini belirtti.

Ersin ANTEP:

Bayrampaşa alan araştırması örneğini vererek bir öğrencinin Barış MANÇO'yu gerçek sanatçı olarak gördüğünü, Özcan Deniz'i sanatçı olarak görmediğini belirten bir örnek verdi. Ayrıca görüntü-müzik bağlamında görüntüyü ve müziği ayrı ayrı ele alarak ayrıştırmak gerektiğini, öncelikle bu kavramların temele dayandırılmasını teklif etti.

Ali ERGUR:

Bunun ancak eğitim sistemi içerisinde bir politika haline getirilmesiyle mümkün olabileceğini belirterek sanatçının bu ve buna benzer toplumu eğitmeye yönelik faaliyetlerde mutlaka ön sırada yerini alması gerektiğinden bahsetti. Sanatçı, insanları ya da topluluğu bir adım öteye geçirebiliyorsa başarılıdır. Bu meselenin eğitim sistemine intikal ettirilebilmesi için bu tür toplantıların mutlaka yapılması gerekir.                    

Ersin ANTEP:

Cihat AŞKIN'ın eğitim alanındaki çalışmalarından bahsetti ve sözü O'na verdi.

Cihat AŞKIN:

Müzik araç mıdır, amaç mıdır? Öncelikle bunun kararını vermek gerekir. Araç olarak görenler müziği her alanda kullanıyorlar. Görsel basın-yayın organları ve eğlence mekânlarında kullanılan müzikler gibi… Bugünü anlamak için tarihte müziğin nasıl kullanıldığına bakmak lazım… Beethoven, Brahms, Itri, Dede efendi gibi müzisyenler müziği sanat olarak kullanmışlardır. Kanuni kendisine hediye olarak gönderilen batı müziği çalgılarını yeniçerilerin ruhunda yumuşa oluşturur düşüncesiyle hepsini kırdırmıştır. 2. Mahmut sarayda bandonun kurulmasını sağlayarak ıslahat hareketleri içerisinde müziği araç olarak kullanmıştır. TRT nin yayınlarının eğitici özelliği kalmadı. İnsanlara herhangi bir şeyi anlatırken popülaritenin ne kadar önemli olduğundan bahsetti. Leopold Mozart'ın oğlu Wolfgang Amadeus'a yazmış olduğu bir mektuptan örnek verdi. Sanatçılar öncelikle müziği araç olarak mı, amaç olarak mı kullanıyorlar? Bugün kendilerine sanatçı diyen insanların televizyonlardaki popstar yarışmalarına katılarak kendi şöhretlerinin ve maddi çıkarlarının peşinde koşarak müziği araç haline getiriyorlar. Sanatçı ile eğlendirici arasındaki farkı tanımlamak gerekir. Devlet sanatçısının işlevini sorguladı.

Ali ERGUR:

Devlet sanatçısıyla Halk sanatçısının arasındaki farkları anlattı. Müziğin araç mı yoksa amaç mı olduğunu ayırmak kolay değildir. Müziğin niteliğine göre değişir. Bu da kötü bir şey değildir.

Ferruh GENÇER:

Halk Türkülerinin sözlerinin değiştirilerek ideolojilere hizmet ettiklerini örnek vererek bu tür uygulamaların olumlu şekillerde kullanılabileceğini belirtti. Ney çalgısının günümüzde artık farklı müzik türleri içerinde kullanılarak gelenekselliğinden çıktığını söyledi. Televizyon kültürünün belli oranda kabul edilmesi gerektiğini belirtti. Kaliteli sanatçının yetişmesinden ziyade bu sanatçıları dinleyecek, kaliteli dinleyicinin yetişmesinin daha önemli olduğunu vurguladı. Eğitimde müzik dinletilmesinin önemini belirtti.

Hakan ERGÜL:

Müzik tüketicisini anlamadan herhangi bir gelişimden söz edilemez. Bu insanlar için müzik neye karşılık geliyor? Ne ifade ediyor? Bunun tespiti gerekir.

Ersin ANTEP:

Yazılı yayınların büyük bir kısmında kültür-sanat sayfasının dahi olmadığını ifade ederek, yayıncılar ile bir araya gelinerek bu konuların onlarla da görüşülmesi gerektiğini belirtti.

Raportörler: Pınar Özcan Antep, Bora Bilgin

Düzenleme Kurulu: Ersin Antep, Bora Bilgin, Pınar Özcan Antep, Duygu Uzlar, Yusuf Kocakaplan, Yunus Emre İçigen, Yücel Canyaran (CKM Genel Sanat Yönetmeni), Hülya Demirci (CKM Basın Yayın Birimi)