EVİN İLYASOĞLU
Allegro
Müzik tarihimizin belki de en renkli bestecisidir Ferit Tüzün. Güzelim Anadolu motiflerini zengin bir polifoni içine yerleştirmiş, büyük orkestranın soluğunda dantel gibi sololarla işlemiş, çağdaş Türk müziğinin en güzel örneklerini vermiştir. Onu ilk Türk balesi olarak tarihe geçen Çeşmebaşı, Anadolu Süiti; Türk Kapriçyosu, Çayda Çıra balesi, Esintiler ve Humoresque gibi orkestra yapıtlarıyla tanırız. Midas’ın Kulakları ise, ülkemizde sayısı çok az olan operaların dağarcığında değerli bir yer tutar.
24 Nisan Tüzün’ün doğum günü. 1929’da İstanbul’da dünyaya gelmiş ve 1977’de, henüz kırk sekiz yaşındayken aramızdan ayrılmıştı. Kınalıada’da yetişmiş, 6 yaşında babasını yitirmiş. Evdeki piyanoya ve opera öğrencisi olan ablasının müzik çalışmalarına ilgi duymuş; Ankara Atatürk Lisesi’ndeki eğitiminin yanısıra konservatuvara girmiş. Ulvi Cemal Erkin ve Necil Kazım Akses’in öğrencileri olmuş. Piyano, şeflik ve bestecilik eğitimi görmüş.
Tüzün’ün önemi
Tüzün, çağdaş müzik tarihimizde, ikinci kuşak bestecilerimiz arasında yer almıştır. Konservatuvar günlerindeki popüler, coşkulu, esprili kişiliği, yürekten gülen parlak renklerle müziğine de yansımıştır. Almanya’da Münih Müzik Akademisi’nde Firtz Lehmann, Adolf Mennerich ve G.E. Lessing gibi ünlülerle çalışma fırsatı bulmuş; Carl Orff ve Hartmann gibi bestecilerle yakın dostluklar kurmuş. Münih Filarmoni Orkestrası’nın siparişi olan “Nasreddin Hoca” adlı “humoresque, 1958’de Mennerich tarafından yönetilip Bavyera Radyosu’nca yayınlanmıştır.
1959’da Ankara’ya dönmüş ve devlet operasında şef yardımcısı olmuştu. Öldüğünde Ankara Devlet Opera ve Balesi Genel müdürüydü.
Bu değerli bestecimizin CD’lerine ulaşmanız imkânsızdır. Özel kuruluşlarca yapılan önceki kayıtları piyasaya sunulmamıştır. Eserlerinin orkestra programlarına alınması hep olay yaratır. Çünkü meslek birliğinde tek vâris olarak görülen yeğenden izin almak sorundur.
Aynı sorunu yakın zamanda piyasaya çıkan “Şefle Yüzyüze” başlıklı kitabıma ekli 9 CD’deki yapıtlar arasında Tüzün’ün Çayda Çıra’sı için yaşadık. Hak sahibi olan yeğenin talep ettiği telif ücreti, banka hesap numarasına bir ay önce yatırılmıştı. Ancak kitap ve CD’lerin tüm hazırlıkları tamamlanmışken, yeğen bu ücreti iade etti ve esere izin vermediğini bildirdi. Böylece Çayda Çıra CD’den son dakikada çıkartıldı. Oysa, kitaptaki Çayda Çıra bilgileri ve Aykal’ın anıları yerinde duruyor. Şimdi kapağı açınca şöyle bir açıklama sayfası var:
“Kitabın baskısı sırasında, hak sahibi tarafından yayınından vazgeçilmesi sonucu, müzik arşivindeki 6. CD’den ilk üç track çıkartılmak zorunda kalınmıştır. Bu nedenle, çoksesli Türk müziğinin ilk kuşaklarına ait bu belgesel arşive Ferit Tüzün’ün “Çayda Çıra” başlıklı yapıtını alamadığımızı büyük üzüntüyle duyururuz.”
Oysa bu kayıt, Tüzün’e ne güzel bir doğum günü armağanı olacaktı!
19.4.2017 Cumhuriyet