‘Onunla Bir Çağ Kapandı’

EVİN İLYASOĞLU 

Allegro



Büyük orkestra şefi Claudio Abbado’yu, asistanı Alpaslan Ertüngealp anlattı:

>Son 3 yıldır Abbado’nun asistanlığını yapan Ertüngealp, ünlü şefin günde 7 saat çalıştığını ve spor hastası olduğunu anlatıyor. Ertüngealp, “60 yılını sahnede geçirmişti” diyor: “Ölümüyle müzik tarihinde bir çağ bitti. Ondan bana ve birkaç seçilmiş meslektaşıma büyük bir müzik mirası kaldı.

” Geçen hafta çağımızın en büyük şeflerinden Claudio Abbado’yu (1933-2014) yitirdik. Milano’da doğmuş, babasıyla müziğe başlamış, piyanist olarak yetişmiş, ilk kez La Scala Operası’nda, sonra dünyanın en ünlü orkestra ve operalarında şef olmuş, İtalya’da ömür boyu senatör olarak onurlandırılmıştı. Leyla Gencer’in şeflerinden biri olsa da, Abbado Türkiye’ye hiç gelmemişti!
Cenazesi Bologna’daki evinin önünde Santo Stefano Kilisesi’nde ziyarete açıldı. Onunla birlikte çalmış nice ünlü müzisyenin arasında son 3 yıldır asistanı olan Alpaslan Ertüngealp de vardı.
Daha önce, Judd, Harding ve Dudamel gibi sanatçılar ona çeşitli orkestralarında asistanlık yapmışlar. Alpaslan onun artistik asistanı, yardımcı orkestra şefi; lojistik, sahne düzeni, arşiv düzenleme ve iletişim için süpervizörü olmuştu.
Yaşamı yalnız müzik olan, yalnız iyi müzik peşinde koşan bu dev sanatçıyla bunca yakın olması da onun için büyük bir şanstı.
Abbado’ya, 2002 Mitropulos yarışmasını kazandığında jüride bulunan ve zamanında La Scala’nın sanat yönetmeni olan Mazzonis’in önerdiği Ertüngealp ile bu büyük orkestra şefini konuştuk.

Tarihçi gibi not etti
İlk konserler nasıl geçti?
Önce bir aylık proje çalışmasıydı. Debussy-Ravel programı. Sonunda Abbado, seninle daha görüşeceğiz, dedi. Aradan yaz geçti, yine çağrıldım. Bu kez Orchestra Mozart’ın o yılki konserlerinde asistanlık yapacaktım. 2011 sonunda 2012 için yönettiği bütün orkestralarda görev almamı istedi. 2012’nin ortalarında ise 2016’ya kadar takvimini bütünüyle bana verdi.
Notaları önceden kontrol ediyor; sahneyi, ışıklandırmayı ve salonu arzuladığı şekilde hazırlatıyor; orkestralarla provalar yapıyordum. Onun provaları sırasında her yeni şeyi bir tarihçi gibi not ediyordum.

Kurduğu orkestralar
B e r l i n F i l a r m o n i ’ y i Karajan’dan sonra devralmış ve 10 yıl yönetmiş, hastalanınca ayrılmış. Ardından kendi orkestralarını kurmaya başlamış. Kimi topluluğu da yüceltmiş. Örneğin, Venezuela’daki El Sistema’yı uluslararası düzeye getirmiş. Senin sorumlu olduğun topluluklar hangileriydi?
Claudio’nun kurup sorumluluğunu üstlendiği topluluklar 80’li yıllardan itibaren: Gustav Mahler Gençlik Orkestrası, Avrupa Topluluğu Gençlik Orkestrası, Lucerne Festival Orkestrası, Orchestra Mozart-Bologna, Mahler Oda Orkestrası, Avrupa Oda Orkestrası. Bunların ötesinde her yıl Berlin Filarmoni, La Scala ve diğer büyük orkestralara davet ediliyordu. Birçok projesinde iki orkestrayı birleştiriyordu.
Bunların hepsinde yanında görev aldım.
Y a l n ı z m ı y a ş ı y o r d u Sardinya’da?
Bahçıvan, ev işleri yapan bir hanım ve aşçısı vardı. Aşçı onunla her yere gelirdi, zamanında midesi alındığı için onun özel bir diyeti vardı. Ben o evde çok konuk oldum. Bir de İsviçre’de dağda bir pansiyonda kalırdı.
Onunla Sardinya’da ve İsviçre’de “tatillerinde”, yani orkestra provaları olmayan dönemlerde birlikte çalışır bir sonraki projeleri hazırlardık. Son birkaç ay hariç günde 7 saat çalışıyordu. Spor hastasıydı, kendi de sportmendi, geçen yıla kadar kano ve yelken yapıyordu.
- En çok yönetmeyi sevdiği yapıtlar hangileriydi?
Aslında sevmediği eserleri sıralamak daha kolay. Son yıllarında sadece en sevdiği eserleri yönetti ve kaydetti. Örneğin Mahler 9. Senfoni’yi 34 kez yönetmişti. Son ikisinde ben de birlikteydim.

Zamanın sesi ve rengi
Aynı zamanda çağdaş müziğe de çok katkıları oldu.
Evet, Viyana’da ve Berlin’de çağdaş müzik festivalleri düzenlemiş. Luigi Nono’nun ve birçok çağdaş bestecinin nice eserini ilk kez seslendirmişti. Öte yandan, Pergolesi için DG’ye 4 CD’lik bir arşiv prodüksiyon albümü yaptı. Müthiş bir stil anlayışıyla ve modern yaylılarla o zamanın sesini ve rengini yakalamıştı.

‘Onlar maestroysa…’
Provalarda nasıldı? Halka açık olan genel provada orkestra o kadar mükemmel olmalıydı ki, bazı kayıtlarda konser yerine provadan alıntı yapılırdı. En büyük şanslarımdan biri, bana kimi genel provayı bırakması oluyordu. Floransa’da Mahler’in 9. Senfonisi’ni genel provada ben yönettim.
Ona nasıl hitap ediyordun?
Maestro veya Mr. Abbado denmesinden nefret ederdi. “İtalya’da herkese maestro diyorlar, ışıkçıya, sahne amirine, ona buna... Onlar maestroysa ben Claudio’yum” derdi.
Sonunda nasıl bir birikim kaldı ondan?
Öyle bir birikim ki! Onun cenaze törenine gelen eski müzisyen dostları, aile üyeleri, Claudio’nun onları etkilediği farklı yönleri anlatıyorlardı. Ben ise ondan her yönüyle etkilendim. 60 yılını sahnede geçirmişti. Ölümüyle müzik tarihinde bir çağ bitti. Ondan bana ve birkaç seçilmiş meslektaşıma büyük bir müzik mirası kaldı.

29.1.2014 Cumhuriyet


Yazarın Diğer Yazıları

  • Yeşim Gürer Oymak
  • Hangi Bach?
  • Düşler, Gezegenler Ve Bifo
  • İstanbul’un En Eski Orkestrası
  • ‘Çıkrıkçılar Yokuşu’
  • İyi Akşamlar İstanbul
  • Pembe Gözlüklü Baritonumuzu Yitirdik
  • Festival İstanbul’a Yaz Getirir
  • Don Kişot’u Tanır Mısınız?
  • Bach, New York Filarmoni’nin Başına Gelse
  • İDSO’dan Özenli Bir Dinleti
  • Yeni Yıla Valslerle Başlamak
  • 2018’deki Müzik Dünyamız
  • Eski Yıldan Yeni Yıla
  • Batur ‘Sahici’ Bir Aydındı
  • Zehra Yıldız: Kayan Bir Yıldızdı
  • Can Çakmur’a Birincilik
  • Bir İstanbul Hanımefendisi
  • Onuncu Yıl Marşı Hep Gündemde
  • Oda Müziğinin Sıcaklığı
  • Gençler Artık Büyüdü
  • Hayata Dokunmak
  • Zaman Geçer Müzik Kalır
  • İstanbul Müzikle Rengârenk
  • İlhan Usmanbaş
  • Filarmoni Derneği Yeniden
  • Genç Müzikçilere Fırsatlar
  • Leyla Gencer’in Kraliçeleri
  • Gürgün Hanım
  • Bernstein 100 Yaşında
  • Aspendos, Efes, Gümüşlük
  • Bachçede E Yaz Festivali
  • Besteci Kadınlar
  • Bodrum Kalesi Kadar Değerli Festival
  • Traviata’nın Neşesi ve Hüznü
  • Mimar Sinan Konservatuvarı
  • İstanbul Festivalinin Ardından
  • Verdissimo
  • Maisky’ye Başarı Ödülü
  • Festival Doludizgin
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Festival Kentle İç İçe
  • Leyla Gencer’in Dehası
  • Kuş Seslerini İncelemek
  • Arada Çıkanlara Sitem
  • Bir Tatlı Huzur
  • İstanbul’un İki Orkestrası
  • Ankara’nın Tarihi Festivali
  • Bir Kültür Vahası: Eskişehir
  • İstiklal Marşı
  • İki Büyük Konser
  • Müziği Anlamak
  • Program Sanatı
  • 46. İstanbul Festivali Kapıda
  • Çağdaş ve Zengin Bir Dinleti
  • Onu Müzik Kurtarmıştı
  • Mozart Hiç Yaşlanmıyor
  • Uğur Mumcu Anısına
  • Uçarcasına Dinletiler
  • Biraz Coşku Biraz Nefes
  • Yeni Kitaplar Arasında
  • Yeni Kayıtlar
  • Müzik Müzeleri
  • Debussy’nin Buğulu Müziği
  • Luzern Piyano Festivali’nden
  • Verika Kanatlanıp Uçtu
  • Ülkemizin Aydınlık Yüzleri
  • AKM Karanlıktan Nasıl Kurtulacak?
  • Musiki Birdir ve Muazzam Bir Kubbedir
  • BİFO Yeni Mevsime Hızlı Başladı...
  • Cemal Reşit Rey’e Saygı
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Konserleri Nasıl Seçersiniz?
  • Seher Tanrıyar'ın Ardından
  • Yeni Mevsim, Yeni Konserler...
  • Yitirdiklerimizin Yeri Dolmuyor
  • Nil Kocamangil Çalıyordu, Sanki Başka Bir Gezegendeydik...
  • Bodrum ve Müzik...
  • İnsan Beyninin Özgür Yaratısı Musiki
  • Fazıl Say’a ECHO Ödülü
  • Tomris Öziş’i Tanıyor Musunuz?
  • Philip Glass ve Adnan Çoker
  • Selim İleri’den Müziksel Anlatım
  • Yaz Festivalleri Başlarken...
  • Goerne, Fazıl ve Glass...
  • Festivalin İkinci Haftasından İzlenimler
  • Sıra Dışı Festival...
  • Acı ile Coşku İç İçe
  • Şimdi Festivaller Mevsimi...
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Ankara’da Gençlerle Görkemli Bir Kapanış
  • Ferit Tüzün’ü Niçin Dinleyemiyoruz?
  • Ankara’da Bahar ve Festival
  • Operalar Leyla Gencer’e Adandı
  • Bilkent’te Müzik Devrimi
  • BİFO Yeni Döneme Hazır
  • Konser Bitti Ama Müzik Bitmedi
  • Festival Kırk Beş Yaşında
  • Bir Ödül ve Mutlu Tınılar
  • Coşkunun Doruğu...
  • Hovardanın Sonu
  • Bu Kışın En Güzel Konseri
  • Yeni Bir Müzik Hareketi
  • İstanbul’un Zengin Müzikleri
  • Cumhuriyet’e Masallar...
  • Fazıl Say’ın Çoğalan Sesi...
  • Müzik Derde Devadır
  • Karanlığı Müzikle Dağıtın...
  • Bifo Konseri ve Zehra
  • İlhan Baran’ı Yitirdik
  • Müzik ve Cesaret
  • İdil Biret İle Başka Bir Âleme Yolculuk
  • Üniversite ve Sanat...
  • Veriko’ya Binlerce Alkış
  • Klasik Müzikte Hareketli Günler...
  • Canlı Yayında Wagner Operası
  • Bir Zamanlar Operamız...
  • Bilkent Yeni Mevsime Hazır
  • Umutlu Mevsim
  • Üç Kültür İnsanının Ardından...
  • Çellosunda Aşk Acısı Var
  • Bodrum’a Yıldız Yağmuru
  • Müzikle Kanatlanmak
  • Bugünlerde Müzik Dinlemek
  • Gümüşlük Festivali Doğayla Kucaklaşıyor
  • Usmanbaşlar Kentsel Dönüşümde
  • Festivalin Ardındaki Coşku
  • Gerçek Bir Yaz Festivali
  • Marinada Bir Yaz Festivali
  • Festivalde Görkemli İlk Hafta
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Leyla Gencer’i Anmak
  • Nicola Benedetti ve Karim Said
  • Uluslararası Olabilmek
  • Hayalleri Gerçek Oluyor
  • Piyanistler Şöleni
  • Hüzün ve Müzik
  • Gençlik Pırıl Pırıl
  • Çağdaş Müziğimizin Tarihi
  • CD’lerle Mutluluk Pencereleri
  • BİFO’nun Viyana Zaferi
  • Ezber Bozan Festival
  • Eve Dönmek Gibi Bir Şey
  • Program Konserin Kalbidir
  • Müziğe Teslim Olmak
  • Modernizmin Cumhurbaşkanı Öldü
  • Yılın Adamı: Usmanbaş
  • Beethoven 245 Yaşında
  • İnsana Dokunan Yorumlar
  • Allegro’dan Adagio’ya
  • ‘Minimalizm’in Minimal Devinimi
  • İki Piyanist İki Söylem
  • ‘İstanbul’da Çalmayı Çok Sevdim’
  • Borusan Quartet 10 Yaşında
  • Onuncu Yıl Marşı’nın Notasına Gelenler...
  • Genç Kemancıdan Uluslararası Başarı
  • Çellonun Büyülü Tınısı
  • İstanbul Uyanıyor
  • Gizli Kahraman: Muhittin Sadak
  • Boğaz’da Bir Yalı ve Klasik Müzik
  • Müzikten Korkmayın
  • Leyla Gencer’in Gençleri...
  • Bodrum’da Müzik Tınıları
  • Sanat Dallarını Bir Araya Getirmişti
  • Her Şeyin Başı Bach
  • ‘İyi ki Kemanım Varmış’
  • Marina Festivale Hazır
  • ‘Orkestra’mızın Çoksesli Yüzü
  • Fazıl’dan Yeni Şarkılar
  • Orff Metodu ve Biz...
  • Gümüşlük’te Nota Rüzgârı
  • Müzikte Değer Çıtamız Bu Konserlerle Yükseldi
  • Festivalin Doruk Haftası
  • Bir Dörtlü Tek Nefes
  • Festival Coşkuyla Sürüyor
  • Berlin Filarmoni Şefini Seçemedi
  • Leyla Gencer Anısına ‘Aida’
  • Kamusal Alanın Nota Defteri
  • Venedik’te Kentle Tümleşen Sanat
  • Bütün Alkışlar Hayalet’e Gitsin!
  • Ankara’da Gençlik Coşkusu
  • Yaratıcı Bir Aydınımızı Yitirdik
  • Romantizm Doruktaydı
  • Müzik ve Çanakkale...
  • İDSO Nostaljisi...
  • ‘Nefes Kesen’ Kemancı...
  • Bir Müzik Dostuydu
  • Kar Bitti, Müzik Yağıyor
  • Özgecan’ın Çocuksu Sesi
  • Cemal Reşit Rey’in Kapısı Kapalı
  • Aynı Şarkıları Söylerdik...
  • Klasisizm ile Romantizm
  • Operanın Hafifmeşrep Kızı: Operet
  • 2015’i Gençlere Adayalım
  • ‘Flüt Erkeksi Bir Güç’
  • Hüzün ve Beethoven
  • Barok Müziğin Gizli Gücü
  • Festivalin Gizli Teması ‘Gençlik’
  • Ruşen Güneş ve Altın Madalyası
  • İstanbul’da Uçuşan Kemanlar
  • Kandinsky’den Bartok’a
  • İş Sanat’ta Görkemli Açılış
  • Cumhuriyetin 91. Yılında Müzik...
  • ‘Aykırı’ Düşünürün Zengin Dünyası
  • Önemli Sanatçılar, Üst Düzey Konserler
  • Yunus Emre ile Yücelirken
  • Mersin’den Yükselen Sesler
  • Çağıyla Barışık Olmak
  • Çoksesli Bir Sergi
  • Özgeçmişi TÜSAK’a Yansımalı
  • Bodrum Kalesi’nde ‘Kamelyalı Kadın’
  • Jose Cura ve Fatma Said, Ege’yi Fethetti
  • Müzik Sınır Tanımıyor...
  • ‘Doğu’yu Vaat Ediyor’
  • Dünyanın Tüm Kıtalarında
  • Çok Yönlü Bir Yaratıcı
  • Müzikle Değişen Yaşamlar
  • ‘Sait Faik’ Ses Getirdi
  • ‘Kültür Bütçeleri Kısılmamalı’
  • Festivallerde Polonya Damgası
  • Festivaller Arasında Işınlanmak
  • Festivaller Art Arda Başlarken
  • Klasik Müzik ve Yas
  • Gökyüzünü Saran Ağıtlar
  • Tarihi Mekânlarda Konser Keyfi
  • Tılsımlı Gençler
  • Müzikte Yeni Sesler
  • Beethoven’ın Derin Etkileri
  • Büyücü Bir Şef
  • ‘Jül Sezar’ Operası İlk Kez Sahneleniyor
  • Bruckner Dinlerken...
  • Richard Strauss Yılı...
  • Ayşegül Sarıca’yı Ne Kadar Tanırsınız?
  • Karşıyakada Şenlik Var...
  • Her Kuşağa Sesleniyor
  • Kediler Haftası...
  • ‘Onunla Bir Çağ Kapandı’
  • Gerçek Bir Efsane Dinledik
  • Lied Söylemenin Ayrıcalığı
  • Zorlu Center’da İki Dinleti
  • Geniş Kitleye Klasik Müzik
  • 2013’e Acıyla Veda
  • Batı-Doğu Barok Tınıları
  • Argerich ve Kremer Şöleni
  • İki Değerli Kitap
  • Salon Yoksa da Müzik Var
  • Pekineller’in Ödülü...
  • Cumhuriyet ve Müzik
  • Kentle Tümleşen Festival...
  • Yeni Bir Müzik Dünyası: Zorlu Center
  • Beethoven Fırtınası
  • Özgürlüğün Simgesiydi
  • Fazıl, Benyamin için çaldı
  • Yeni Sezon, Yeni Umutlar
  • Bravo Cem Mansur
  • Gheorghiu Turgutreis’i Fethetti
  • Hadi Festivale, Hadi Bodrum’a
  • Bahar Ayini Kutlamaları
  • Yeni Yasa Yeni Tasa
  • Kontrbaslar ve Enfeksiyoncular
  • ‘Geç ve genç ölmek isterdi’
  • Festivalde Ünlüler Haftası
  • Müziğe ve Sanatçıya Saygısızlık
  • Borusan Quartet’ten Tarihi Kayıt
  • Pekineller ve Penderecki'ye İKSV'den Ödül
  • New York Filarmoni Fırtınası
  • İlkyaz Konserlerle Rengârenk
  • Çağımızın Sanatçısı Fazıl Say
  • Barselona’da ‘Korkunç İvan’
  • ‘Çekişmelerden Uzak Bir Şef’