Her Şeyin Başı Bach

EVİN İLYASOĞLU 

Londra Kraliyet Filarmoni Şefi DutoIt: Kraliyet Filarmoni Her şeyin başı Bach

D-Marin Turgutreis’te iki gece sahneye çıkacak olan Londra Kraliyet Filarmoni Orkestrası’nın şefi Charles Dutoit ‘Her şey Bach ile başlıyor. Dünya Savaşı sonrası insanların güveni yıkıldı. İçinde yaşadıkları çağdan çok antik çağlara sığınmaya başladılar. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra müzik daha yeni bir dile sahip oldu. Elektronik müzik girdi dünyaya. Minimalizm ve mistisizm de aldı yürüdü’ diyor.  

Kurucu destekçiliğini Doğuş Grubu’nun üstlendiği D-Marin Turgutreis Uluslararası Klasik Müzik Festivali’nin 11’incisi, bu yıl 15-19 Ağustos tarihleri arasında Muğla Turgutreis’teki D-Marin’de düzenleniyor. Pozitif Live imzalı festivalin programında dün akşamki açılış konseri, Türkiye’ye ilk kez gelen Şef Charles Dutoit yönetiminde, İngiliz Kraliyet Filarmoni Orkestrası ile Rus piyanist Denis Matsuev’i bir araya getirirken, bir diğer dünya yıldızı, keman virtüözü Sarah Chang’in de bu akşam, yine Dutoit ve orkestrası ile alkışlanması bekleniyor. 
Dutoit ile konuşmak, büyük bir zevkti. 1936’da Cenevre’de doğmuş, orada ilk eğitimini almış. Dünyanın bütün merkezlerinde orkestralar ve festivaller yönetmiş, çağdaş müziğin büyük destekçisi olmuş ve hep iyi müziğin peşinde koşmuş bir şef. Dünyanın dört bir yanındaki orkestraları, solistleri, bestecileri ve daha da önemlisi, dinleyici kitlesini tanıyor. Onunla, D-Marin Turgut Reis Festivali’nin açılışına bir gün kala, kısacık, ama çok özlü bir konuşma yaptık.

Yaz festivalleri arttı 
- Evin İlyasoğlu: Sizi D-Marin Festivali’nde görmek büyük onur. Dünyanın dört bir yanında orkestralar yönetmiş, yılların birikimiyle neredeyse bütün orkestraların kapasitesini, bütün solistlerin karakterini tanımış bir şefsiniz. Yıllar önce Türkiye’de de bir konser yönetmişsiniz. 
Charles Dutoit: Evet, çok yıl önce Fransız Ulusal Orkestrasıyla Yapı Kredi Festivali’ne gelmiştim. Birkaç kez de turist olarak geldim Türkiye’ye. Şimdi Londra Kraliyet Filarmoni’yi yöneteceğim için çok mutluyum. 
- E.İ.: Bir açık hava konserinin zorluklarını göze aldınız mı? Deniz kenarında, çok nemli bir ortam, çalgıların akort sorunu var, oturma düzeni amfiteatr şeklinde değil, sesin yansıması zorlaşıyor. Ama 6 bin kişi kadar, çok seçkin bir dinleyici kitlesi... 
C.D.: Son yıllarda bütün dünyada yaz festivalleri arttı. Daha yeni bir yaz festivalinden, Boston’dan geliyorum. Çok başarılıydı. Teknisyenler artık açık havada güzel akustik elde ediyorlar. Ben yirmi bir yıl Saratoga Festivali’nin direktörüydüm. Soğuk sıcak demeden, açık hava konserleri yaptık. Amerika’daki gibi burada da teknik ekibe güveniyorum. Şimdi provada anlayacağım zaten durumu.. 
- E.İ.: Bir orkestra şefinin görevi sıradan izleyici için muammadır. Ne yapar, bu sırtı seyirciye dönük adam? Ellerini sallar, tempoyu verir... Orkestra üyeleri çoğunlukla ona bakmazlar bile. Aslında o elindeki sihirli değnekle müziği birleştiren bir sihirbazdır... 

Önce denge 
C.D.: Yaptığımız işi basite indirgeyerek anlatmak çok zor. Karşınızda yüzden fazla yorumcu var. Diyelim ki hiç bilmedikleri bir eseri yönetiyorum. İki-üç gün sürecek provalarda, önce çalgıların dengesini sağlarım. Üfleme çalgılarla kemanlar aynı tonda çalmalı. Önce denge. Sonra ifade katmaya başlarız. İşte sihirli değnek burada devreye girer: Şefin jestleri, tempoyu verişi, çalgılardan büyük ses elde etmesi, ses kalitesinin üstünlüğü, temizliği, doğru tonlamayı sağlaması.. Konser sırasında ise artık müziğin çıkış noktası şeftir. Oradan orkestraya gider ve dinleyicilere ulaşır. Önemli olan, nitelikli bir yorum elde etmektir. Şefin prova sırasındaki yaklaşımı ve hareketleri konserde meyvelerini verecektir. Sadece bakarak çalanları etkiler. Onlar şefe baksalar da bakmasalar da şefin ne istediğini hissederler. Bu bir algılamadır. 
- E.İ.: Ernest Ansermet, Cenevre’deki gençlik yıllarınızda sizin ‘mentor’unuz (akıl hocanız) olmuş. 
C.D.: Ansermet, çok önemli bir şefti. Suisse Romande orkestrasını kurmuştu. Ben de o sırada konservatuvarda piyano, vurma sazlar ve şeflik okuyordum. Ansermet hiç ders vermezdi. Evine çağırır, sohbetlerine katardı bizleri. Şeflik deneyimlerin birikmesiyle olgunlaşır, ‘provalara gel ve orada dinleyerek öğren,’ derdi. Ravel, Falla, Bartok onun arkadaşları olmuştu, derin bir kültür sahibiydi. Tarihte çok değerli şefler yetişmiş. Ama örnek aldığım büyük şeflerin başında Karajan’ı saymalıyım.

‘Sandviç’ yapıtlar 
- E.İ.: Pek çok yeni akım var, ve siz yepyeni eserler yönetiyorsunuz, genç bestecilere eser ısmarlıyorsunuz. Şu anda müzik nasıl bir anlatım içinde? 
C.D.: Dünya Savaşı sonrası insanların güveni yıkıldı. İçinde yaşadıkları çağdan çok antik çağlara sığınmaya başladılar. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra müzik daha yeni bir dile sahip oldu. Elektronik müzik girdi dünyaya. Minimalizm ve mistisizm de aldı, yürüdü. 
- E.İ.: Bugün konser salonlarının en büyük sorunu, modern müzik çalınca seyirci kaybetmek. O nedenle modern yapıtlar hep ‘sandviç’ olarak sunuluyor.
C.D.: Amerika’da, Kanada’da, Kuzey Avrupa’da sırf çağdaş müzik konserleri düzenleniyor. Ama daha geniş kitleyi toplamak isteyen merkezler de, gişe geliri de önde tutuluyor; dediğiniz gibi, en azından ‘sandviç’ yapmak zorunda kalıyorlar. 
•MUĞLA

Önce Bach sonra Haydn, Mozart...
- E.İ.: Müzik tarihini değiştiren en büyük besteci kimdir desem, tek bir isim verebilirmisiniz? 
C.D.: Her şey J. S. Bach ile başlıyor. Sonra Haydn, Mozart, Beethoven gibi, Klasik dönemin bestecilerinin ardından Romantikler geldi. 20.yüzyıl başında büyük bestecileri var: Stravinsky, Debussy, Ravel, Falla gibi... Daha sonra Penderecki, Lutoslawski gibi Polonya bestecileri; Rusya’da Şnitke, Gubaidulina, Denisov gibi Post-Şostakoviç bestecileri. Amerika’da John Adams.. bütün bunlar çok önemli besteciler. Ama Fransa’da Boulez kendi yeniliklerini zorla kabul ettirtmeye kalkınca tepkiler aldı. Sıradan dinleyici ile konser salonlarının arası açıldı.

16.8.2015 Cumhuriyet


Yazarın Diğer Yazıları

  • Yeşim Gürer Oymak
  • Hangi Bach?
  • Düşler, Gezegenler Ve Bifo
  • İstanbul’un En Eski Orkestrası
  • ‘Çıkrıkçılar Yokuşu’
  • İyi Akşamlar İstanbul
  • Pembe Gözlüklü Baritonumuzu Yitirdik
  • Festival İstanbul’a Yaz Getirir
  • Don Kişot’u Tanır Mısınız?
  • Bach, New York Filarmoni’nin Başına Gelse
  • İDSO’dan Özenli Bir Dinleti
  • Yeni Yıla Valslerle Başlamak
  • 2018’deki Müzik Dünyamız
  • Eski Yıldan Yeni Yıla
  • Batur ‘Sahici’ Bir Aydındı
  • Zehra Yıldız: Kayan Bir Yıldızdı
  • Can Çakmur’a Birincilik
  • Bir İstanbul Hanımefendisi
  • Onuncu Yıl Marşı Hep Gündemde
  • Oda Müziğinin Sıcaklığı
  • Gençler Artık Büyüdü
  • Hayata Dokunmak
  • Zaman Geçer Müzik Kalır
  • İstanbul Müzikle Rengârenk
  • İlhan Usmanbaş
  • Filarmoni Derneği Yeniden
  • Genç Müzikçilere Fırsatlar
  • Leyla Gencer’in Kraliçeleri
  • Gürgün Hanım
  • Bernstein 100 Yaşında
  • Aspendos, Efes, Gümüşlük
  • Bachçede E Yaz Festivali
  • Besteci Kadınlar
  • Bodrum Kalesi Kadar Değerli Festival
  • Traviata’nın Neşesi ve Hüznü
  • Mimar Sinan Konservatuvarı
  • İstanbul Festivalinin Ardından
  • Verdissimo
  • Maisky’ye Başarı Ödülü
  • Festival Doludizgin
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Festival Kentle İç İçe
  • Leyla Gencer’in Dehası
  • Kuş Seslerini İncelemek
  • Arada Çıkanlara Sitem
  • Bir Tatlı Huzur
  • İstanbul’un İki Orkestrası
  • Ankara’nın Tarihi Festivali
  • Bir Kültür Vahası: Eskişehir
  • İstiklal Marşı
  • İki Büyük Konser
  • Müziği Anlamak
  • Program Sanatı
  • 46. İstanbul Festivali Kapıda
  • Çağdaş ve Zengin Bir Dinleti
  • Onu Müzik Kurtarmıştı
  • Mozart Hiç Yaşlanmıyor
  • Uğur Mumcu Anısına
  • Uçarcasına Dinletiler
  • Biraz Coşku Biraz Nefes
  • Yeni Kitaplar Arasında
  • Yeni Kayıtlar
  • Müzik Müzeleri
  • Debussy’nin Buğulu Müziği
  • Luzern Piyano Festivali’nden
  • Verika Kanatlanıp Uçtu
  • Ülkemizin Aydınlık Yüzleri
  • AKM Karanlıktan Nasıl Kurtulacak?
  • Musiki Birdir ve Muazzam Bir Kubbedir
  • BİFO Yeni Mevsime Hızlı Başladı...
  • Cemal Reşit Rey’e Saygı
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Konserleri Nasıl Seçersiniz?
  • Seher Tanrıyar'ın Ardından
  • Yeni Mevsim, Yeni Konserler...
  • Yitirdiklerimizin Yeri Dolmuyor
  • Nil Kocamangil Çalıyordu, Sanki Başka Bir Gezegendeydik...
  • Bodrum ve Müzik...
  • İnsan Beyninin Özgür Yaratısı Musiki
  • Fazıl Say’a ECHO Ödülü
  • Tomris Öziş’i Tanıyor Musunuz?
  • Philip Glass ve Adnan Çoker
  • Selim İleri’den Müziksel Anlatım
  • Yaz Festivalleri Başlarken...
  • Goerne, Fazıl ve Glass...
  • Festivalin İkinci Haftasından İzlenimler
  • Sıra Dışı Festival...
  • Acı ile Coşku İç İçe
  • Şimdi Festivaller Mevsimi...
  • Leyla Gencer’in İzinde
  • Ankara’da Gençlerle Görkemli Bir Kapanış
  • Ferit Tüzün’ü Niçin Dinleyemiyoruz?
  • Ankara’da Bahar ve Festival
  • Operalar Leyla Gencer’e Adandı
  • Bilkent’te Müzik Devrimi
  • BİFO Yeni Döneme Hazır
  • Konser Bitti Ama Müzik Bitmedi
  • Festival Kırk Beş Yaşında
  • Bir Ödül ve Mutlu Tınılar
  • Coşkunun Doruğu...
  • Hovardanın Sonu
  • Bu Kışın En Güzel Konseri
  • Yeni Bir Müzik Hareketi
  • İstanbul’un Zengin Müzikleri
  • Cumhuriyet’e Masallar...
  • Fazıl Say’ın Çoğalan Sesi...
  • Müzik Derde Devadır
  • Karanlığı Müzikle Dağıtın...
  • Bifo Konseri ve Zehra
  • İlhan Baran’ı Yitirdik
  • Müzik ve Cesaret
  • İdil Biret İle Başka Bir Âleme Yolculuk
  • Üniversite ve Sanat...
  • Veriko’ya Binlerce Alkış
  • Klasik Müzikte Hareketli Günler...
  • Canlı Yayında Wagner Operası
  • Bir Zamanlar Operamız...
  • Bilkent Yeni Mevsime Hazır
  • Umutlu Mevsim
  • Üç Kültür İnsanının Ardından...
  • Çellosunda Aşk Acısı Var
  • Bodrum’a Yıldız Yağmuru
  • Müzikle Kanatlanmak
  • Bugünlerde Müzik Dinlemek
  • Gümüşlük Festivali Doğayla Kucaklaşıyor
  • Usmanbaşlar Kentsel Dönüşümde
  • Festivalin Ardındaki Coşku
  • Gerçek Bir Yaz Festivali
  • Marinada Bir Yaz Festivali
  • Festivalde Görkemli İlk Hafta
  • İstanbul’un Festivali Başlıyor
  • Leyla Gencer’i Anmak
  • Nicola Benedetti ve Karim Said
  • Uluslararası Olabilmek
  • Hayalleri Gerçek Oluyor
  • Piyanistler Şöleni
  • Hüzün ve Müzik
  • Gençlik Pırıl Pırıl
  • Çağdaş Müziğimizin Tarihi
  • CD’lerle Mutluluk Pencereleri
  • BİFO’nun Viyana Zaferi
  • Ezber Bozan Festival
  • Eve Dönmek Gibi Bir Şey
  • Program Konserin Kalbidir
  • Müziğe Teslim Olmak
  • Modernizmin Cumhurbaşkanı Öldü
  • Yılın Adamı: Usmanbaş
  • Beethoven 245 Yaşında
  • İnsana Dokunan Yorumlar
  • Allegro’dan Adagio’ya
  • ‘Minimalizm’in Minimal Devinimi
  • İki Piyanist İki Söylem
  • ‘İstanbul’da Çalmayı Çok Sevdim’
  • Borusan Quartet 10 Yaşında
  • Onuncu Yıl Marşı’nın Notasına Gelenler...
  • Genç Kemancıdan Uluslararası Başarı
  • Çellonun Büyülü Tınısı
  • İstanbul Uyanıyor
  • Gizli Kahraman: Muhittin Sadak
  • Boğaz’da Bir Yalı ve Klasik Müzik
  • Müzikten Korkmayın
  • Leyla Gencer’in Gençleri...
  • Bodrum’da Müzik Tınıları
  • Sanat Dallarını Bir Araya Getirmişti
  • Her Şeyin Başı Bach
  • ‘İyi ki Kemanım Varmış’
  • Marina Festivale Hazır
  • ‘Orkestra’mızın Çoksesli Yüzü
  • Fazıl’dan Yeni Şarkılar
  • Orff Metodu ve Biz...
  • Gümüşlük’te Nota Rüzgârı
  • Müzikte Değer Çıtamız Bu Konserlerle Yükseldi
  • Festivalin Doruk Haftası
  • Bir Dörtlü Tek Nefes
  • Festival Coşkuyla Sürüyor
  • Berlin Filarmoni Şefini Seçemedi
  • Leyla Gencer Anısına ‘Aida’
  • Kamusal Alanın Nota Defteri
  • Venedik’te Kentle Tümleşen Sanat
  • Bütün Alkışlar Hayalet’e Gitsin!
  • Ankara’da Gençlik Coşkusu
  • Yaratıcı Bir Aydınımızı Yitirdik
  • Romantizm Doruktaydı
  • Müzik ve Çanakkale...
  • İDSO Nostaljisi...
  • ‘Nefes Kesen’ Kemancı...
  • Bir Müzik Dostuydu
  • Kar Bitti, Müzik Yağıyor
  • Özgecan’ın Çocuksu Sesi
  • Cemal Reşit Rey’in Kapısı Kapalı
  • Aynı Şarkıları Söylerdik...
  • Klasisizm ile Romantizm
  • Operanın Hafifmeşrep Kızı: Operet
  • 2015’i Gençlere Adayalım
  • ‘Flüt Erkeksi Bir Güç’
  • Hüzün ve Beethoven
  • Barok Müziğin Gizli Gücü
  • Festivalin Gizli Teması ‘Gençlik’
  • Ruşen Güneş ve Altın Madalyası
  • İstanbul’da Uçuşan Kemanlar
  • Kandinsky’den Bartok’a
  • İş Sanat’ta Görkemli Açılış
  • Cumhuriyetin 91. Yılında Müzik...
  • ‘Aykırı’ Düşünürün Zengin Dünyası
  • Önemli Sanatçılar, Üst Düzey Konserler
  • Yunus Emre ile Yücelirken
  • Mersin’den Yükselen Sesler
  • Çağıyla Barışık Olmak
  • Çoksesli Bir Sergi
  • Özgeçmişi TÜSAK’a Yansımalı
  • Bodrum Kalesi’nde ‘Kamelyalı Kadın’
  • Jose Cura ve Fatma Said, Ege’yi Fethetti
  • Müzik Sınır Tanımıyor...
  • ‘Doğu’yu Vaat Ediyor’
  • Dünyanın Tüm Kıtalarında
  • Çok Yönlü Bir Yaratıcı
  • Müzikle Değişen Yaşamlar
  • ‘Sait Faik’ Ses Getirdi
  • ‘Kültür Bütçeleri Kısılmamalı’
  • Festivallerde Polonya Damgası
  • Festivaller Arasında Işınlanmak
  • Festivaller Art Arda Başlarken
  • Klasik Müzik ve Yas
  • Gökyüzünü Saran Ağıtlar
  • Tarihi Mekânlarda Konser Keyfi
  • Tılsımlı Gençler
  • Müzikte Yeni Sesler
  • Beethoven’ın Derin Etkileri
  • Büyücü Bir Şef
  • ‘Jül Sezar’ Operası İlk Kez Sahneleniyor
  • Bruckner Dinlerken...
  • Richard Strauss Yılı...
  • Ayşegül Sarıca’yı Ne Kadar Tanırsınız?
  • Karşıyakada Şenlik Var...
  • Her Kuşağa Sesleniyor
  • Kediler Haftası...
  • ‘Onunla Bir Çağ Kapandı’
  • Gerçek Bir Efsane Dinledik
  • Lied Söylemenin Ayrıcalığı
  • Zorlu Center’da İki Dinleti
  • Geniş Kitleye Klasik Müzik
  • 2013’e Acıyla Veda
  • Batı-Doğu Barok Tınıları
  • Argerich ve Kremer Şöleni
  • İki Değerli Kitap
  • Salon Yoksa da Müzik Var
  • Pekineller’in Ödülü...
  • Cumhuriyet ve Müzik
  • Kentle Tümleşen Festival...
  • Yeni Bir Müzik Dünyası: Zorlu Center
  • Beethoven Fırtınası
  • Özgürlüğün Simgesiydi
  • Fazıl, Benyamin için çaldı
  • Yeni Sezon, Yeni Umutlar
  • Bravo Cem Mansur
  • Gheorghiu Turgutreis’i Fethetti
  • Hadi Festivale, Hadi Bodrum’a
  • Bahar Ayini Kutlamaları
  • Yeni Yasa Yeni Tasa
  • Kontrbaslar ve Enfeksiyoncular
  • ‘Geç ve genç ölmek isterdi’
  • Festivalde Ünlüler Haftası
  • Müziğe ve Sanatçıya Saygısızlık
  • Borusan Quartet’ten Tarihi Kayıt
  • Pekineller ve Penderecki'ye İKSV'den Ödül
  • New York Filarmoni Fırtınası
  • İlkyaz Konserlerle Rengârenk
  • Çağımızın Sanatçısı Fazıl Say
  • Barselona’da ‘Korkunç İvan’
  • ‘Çekişmelerden Uzak Bir Şef’